Κακοήθεις παθήσεις του μαστού και αντιμετώπιση

Στόχος πάντα η πρόληψη του καρκίνου του μαστού

Κάθε γυναίκα που θα ψηλαφήσει κάποιο μόρφωμα στο μαστό της ,θα πρέπει να απευθυνθεί στο χειρουργό της . Ο συνδυασμός ψηλάφησης, ψηφιακής μαστογραφίας και υπερηχογραφήματος, εξασφαλίζουν το 98% της διάγνωσης. Όπου κρίνει ο γιατρός, θα συστήσει μαγνητική μαστογραφία, ιδίως σε πυκνούς μαστούς ή σε προηγηθείσες επεμβάσεις στο μαστό ή προσθήκη ενθέματος.

Μαγνητική μαστογραφία (MRI) άμφω για κακοήθεις και καλοήθεις βλάβες

Συνήθεις ηλικίες εμφάνισης καρκίνου του μαστού

Ο καρκίνος του μαστού δεν γνωρίζει ηλικίες, ωστόσο είναι συχνότερος στις ηλικίες 35 με 55.

Στις απεικονιστικές αυτές εξετάσεις συχνά υπάρχει ο χαρακτηρισμός Birads με αρίθμηση από 0 ως 4 και έχει να κάνει με την πιθανότητα των βλαβών να εμφανίσουν κακοήθεια ή όχι.

Κακοήθεις Παθήσεις του μαστού είναι:

• • In situ Πορογενές Καρκίνωμα (Ductal carcinoma in situ [DCIS])

• • Πορογενές διηθητικό καρκίνωμα (Invasive Ductal Carcinoma )

• • Σωληνώδες Καρκίνωμα του μαστού (Tubular carcinoma)

• • Μυελοειδές Καρκίνωμα

• • Θηλώδες  Καρκίνωμα στο μαστό (Papillary Carcinoma of the Breast)

• • Διηθητικό Λοβιακό Καρκίνωμα  (Invasive lobular carcinoma )
  • Μη διηθητικό λοβιακό καρκίνωμα in situ (LCIS)
  • Φλεγμονώδης Καρκίνος του Μαστού (Inflammatory breast cancer)

Απαραίτητη η ψηλάφηση των μαστών από την ίδια τη γυναίκα μια φορά κάθε μήνα

Αίτια εμφάνισης καρκίνου του μαστού

Δυστυχώς, ελάχιστα είναι γνωστά σχετικά με τα αίτια που προκαλούν καρκίνο του μαστού, παρά το γεγονός ότι έχουν εντοπιστεί αρκετοί παράγοντες κινδύνου οι οποίοι αναφέρονται παρακάτω:

1. 1. Ηλικία: ο καρκίνος του μαστού μπορεί να προκύψει σε οποιαδήποτε ηλικία μετά την εφηβεία αλλά τα ποσοστά αυξάνονται όσο αυξάνονται και οι ηλικιακές κλίμακες. Οι περισσότερες περιπτώσεις παρουσιάζονται μετά από την ηλικία των 50 ετών, ενώ είναι σπάνιος σε γυναίκες ηλικίας κάτω των 35 ετών (5% των περιπτώσεων), με εξαίρεση τις γυναίκες που έχουν κληρονομική προδιάθεση.

1. 1. Κληρονομικότητα: Υπολογίζεται ότι μόλις το 5 – 10% των κρουσμάτων καρκίνου του μαστού σχετίζεται όντως με παράγοντες κληρονομικότητας. Ωστόσο, δύο γονίδια, γνωστά ως BRCA 1 και BRCA 2, έχουν προσδιοριστεί ως παράγοντες που συμβάλλουν στην εμφάνιση καρκίνου του μαστού. Επίσης, γυναίκες με εξ αίματος συγγενείς που έχουν νοσήσει αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο μαστό.

1. 1. Διαταραχές της έμμηνου ρύσης: Στοιχεία υποδηλώνουν πως γυναίκες με πρώιμη έναρξη της εμμήνου ρύσης (πριν από το 12ο έτος της ηλικίας τους) ή με καθυστερημένη εμμηνόπαυση (μετά τα 55) αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου στο μαστό. Επίσης, η λήψη οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση έχει συσχετιστεί με αυξημένα ποσοστά εμφάνισης της νόσου, με τον κίνδυνο να είναι ανάλογος του διαστήματος λήψης των οιστρογόνων. Ανάλογος συσχετισμός έχει προκύψει και για γυναίκες που παρέμειναν άτεκνες, που δεν είχαν πλήρεις κυήσεις (διάρκεια εννέα μηνών) ή που γέννησαν μετά τα τριανταπέντε τους χρόνια.

1. 1. Αλκοόλ: Τα οινοπνευματώδη ποτά αυξάνουν τη συγκέντρωση των οιστρογόνων στο αίμα. Σύμφωνα με μελέτη που παρουσιάστηκε το Δεκέμβριο του 2009 στο Διεθνές Συνέδριο ογκολογίας του Σαν Αντόνιο, άτομα που νόσησαν από καρκίνο του μαστού και καταναλώνουν με μετριοπάθεια αλκοόλ διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο επανεμφάνισής του από εκείνα που πίνουν λίγο ή καθόλου οινοπνευματώδη.

1. 1. Παχυσαρκία: H παχυσαρκία αυξάνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού καθώς αυξάνει τα επίπεδα των οιστρογόνων. Η παραγωγή των οιστρογόνων στις γυναίκες μετά την εμμηνόπαυση γίνεται κυρίως μέσα σε λιπώδη ιστό (μετατροπή των επινεφριδικών ανδρογόνων σε οιστρογόνα από την αρωματάση, ένα ένζυμο που βρίσκεται κυρίως στο λίπος). Τον Ιούνιο του 2009 ανακοινώθηκε από το Αμερικανικό Ίδρυμα για την έρευνα του Καρκίνου (AICR) ότι η συσσώρευση σωματικού λίπους σε ποσοστά άνω του κανονικού ευθύνεται για το 17% των κρουσμάτων καρκίνου του μαστού στις Η.Π.Α.

1. 1. Κάπνισμα: πρόσφατες μελέτες απέδειξαν ότι η κατανάλωση ενός πακέτου τσιγάρων ημερησίως, από γυναίκες προ της εμμηνόπαυσης για εννέα περίπου χρόνια, αυξάνει δραστικά τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού κατά σχεδόν 60%.

1. 1. Λήψη αντισυλληπτικών χαπιών: με επιφύλαξη αναφερόμαστε σε αυτόν τον παράγοντα καθώς μελέτες δεν έχουν αποδείξει ακόμα τη συσχέτιση της λήψης αντισυλληπτικών με την εμφάνιση καρκίνου του μαστού.

1. 1. Ιστορικό Καρκίνου: γυναίκες που έχουν εμφανίσει προηγουμένως καρκίνο της μήτρας, των ωοθηκών ή του μαστού έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν έναν 2ο καρκίνο στο μαστό.

1. 1. Καθιστική Ζωή: Η τακτική άσκηση πριν από την έναρξη της έμμηνου ρύσης μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού μιας γυναίκας, κυρίως διότι μπορεί να καθυστερήσει την έναρξη της έμμηνου ρύσεως, να επιμηκύνει τον χρόνο μεταξύ των περιόδων ή να ελαττώσει τον αριθμό των εμμηνορυσιακών κύκλων, μειώνοντας έτσι την έκθεση της γυναίκας στα οιστρογόνα.

1. 1. Έκθεση σε ακτινοβολία

1. 1. Ατεκνία

1. Θεραπεία Ορμονικής Υποκατάστασης: προσφέρει ανακούφιση από τα συμπτώματα της εμμηνόπαυσης, ωστόσο, η μακροχρόνια χρήση της μετά την εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού.

Συμπτώματα 

Κάποια από τα συμπτώματα που χαρακτηρίζουν τον καρκίνο του μαστού είναι τα εξής:

• • Εξόγκωμα ή σκλήρυνση στην περιοχή του μαστού ή και της μασχάλης-ψηλαφητό ανώδυνο ογκίδιο ή μάζα

• • Διόγκωση λεμφαδένων της μασχάλης

• • Έκκριση υγρών από τη θηλή

• • Εισολκή δέρματος δηλαδή έλξη του δέρματος ή της θηλής προς το εσωτερικό του μαστού

• • Ερυθρότητα, ευαισθησία ή πόνοι στο στήθος όταν είναι φλεγμονώδης καρκίνος

• • Δέρμα μαστού “δίκην φλοιού πορτοκαλιού”

• Ασυμμετρία μαστών

Σημειολογικά στοιχεία:

• • Ψηλαφητή ανώδυνη μάζα

• • Ψηλαφητοί μασχαλιαίοι ή υπερκλείδιοι αδένες (σύστοιχο)

• • Διάταση φλεβών

• Φλεγμονώδες καρκίνος του μαστού: Διάχυτη σκληρία, ερυθρότητα, οίδημα

Σε αρχικό στάδιο ο καρκίνος του μαστού δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Αργότερα μπορεί να εμφανιστεί ψηλαφητό μόρφωμα, αλλαγή του χρώματος του δέρματος), εισολκή ή έκκριμα. Αν η γυναίκα δεν δώσει σημασία στα προαναφερθέντα συμπτώματα τότε μπορεί να εμφανίσει σημάδια προχωρημένης νόσου, όπως θερμό και ερυθρό μαστό (φλεγμονώδης καρκίνος), πόνους στα οστά, μεγάλη διόγκωση.

Πλούσιο το λεμφαγγειακό σύστημα του μαστού

Διάγνωση του καρκίνου του μαστού

Ο καρκίνος του μαστού δεν προλαμβάνεται ακόμα πρωτογενώς διότι δεν γνωρίζουμε ακόμα τον παράγοντα δημιουργίας του αλλά δευτερογενώς με έγκαιρη διάγνωση, πρόληψη και θεραπεία. Η δευτερογενής πρόληψη περιλαμβάνει αυτοεξέταση, κλινική εξέταση από ιατρό και μαστογραφία. Η διάγνωση ξεκινά όταν ανακαλυφθεί μια μάζα στο μαστό μετά από ψηλάφηση ή μαστογραφία ή υπέρηχο και στη συνέχεια ακολουθούν εξετάσεις ώστε να διευκρινιστεί η διαφορά ανάμεσα σε ένα συμπαγή όγκο και μια κύστη γεμάτη υγρό. Υπάρχουν 4 διαγνωστικές μέθοδοι:

1. 1. Κυτταρολογική βιοψία: Γίνεται με μια λεπτή βελόνα (FNA – Fine Needle Aspiration Biopsy) που προσαρμόζεται σε μια σύριγγα και επιτρέπει την αναρρόφηση κυττάρων από την ύποπτη περιοχή του μαστού.

1. 1. Ιστολογική βιοψία: η βελόνα σε αυτή την περίπτωση είναι μεγαλύτερη, απαιτείται τοπική αναισθησία και τομή και το υλικό που μελετάται είναι ιστολογικό.

1. 1. Στερεοτακτική βιοψία: η λήψη του ιστολογικού υλικού γίνεται με την καθοδήγηση ειδικών μηχανημάτων

1. Ανοιχτή χειρουργική βιοψία: η ταυτοποίηση της φύσης της ύποπτης περιοχής γίνεται με ταχεία βιοψία κατά τη διάρκεια του χειρουργείου πριν την αφαίρεση του όγκου.

Σταδιοποίηση

Η σταδιοποίηση της νόσου είναι σημαντική τόσο για την πρόγνωση όσο και για τη θεραπεία. Η ταξινόμηση γίνεται κατά TNM (Τ= μέγεθος πρωτοπαθούς όγκου, Ν= προσβολή μασχαλιαίων λεμφαδένων, Μ= παρουσία ή όχι μεταστάσεων). Υπάρχουν 5 στάδια:

• • Στάδιο 0: εντοπίζεται στο σημείο προέλευσής του και δεν έχει αρχίσει να διηθεί τους γύρω ιστούς ή να διασπείρεται

• • Στάδιο Ι: ο όγκος είναι μεγέθους 2 cm ή μικρότερος και δεν υπάρχει ένδειξη διασποράς

• • Στάδιο ΙΙΑ: ο όγκος είναι 2–5 cm χωρίς διασπορά στους λεμφαδένες,
  • Στάδιο ΙΙΒ: όγκος 2–5 cm με θετικούς λεμφαδένες ή όγκος >5 cm χωρίς λεμφαδενικές μεταστάσεις

• Στάδιο ΙΙΙΑ: όγκος >5 cm και διακρίνεται προσβολή των σύστοιχων μασχαλιαίων λεμφαδένων που συμφύονται μεταξύ τους ή με άλλους ιστούς,
• Στάδιο ΙΙΙΒ: προσβεβλημένοι θωρακικοί λεμφαδένες και όγκος που επεκτείνεται στο θωρακικό τοίχωμα ή προσβάλλει και εξελκώνει το δέρμα.
• Στάδιο ΙV: διασπορά στους λεμφαδένες, αλλά και απομακρυσμένες μεταστάσεις ή προσβολή του δέρματος και του θωρακικού τοιχώματος πέρα από την περιοχή του μαστού.

Θεραπεία κακοήθων παθήσεων του μαστού

Το αρχικό βήμα για την αντιμετώπιση της νόσου είναι η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του όγκου.

Σε κάποιες κατηγορίες όγκων , προτιμούμε να γίνει πρώτα Neoajuvant χημειοθεραπεία και μετά να γίνει το χειρουργείο. Αυτό εξασφαλίζει πως θα μειωθεί ο όγκος και θα αρνητικοποιηθούν οι λεμφαδένες μασχάλης που έχουν διηθηθεί.

Είναι πολύ σημαντικό να προσπαθήσουμε να διασώσουμε τη μασχάλη, ώστε να αποφύγουμε ένα μελλοντικό λεμφοίδημα, που θα ταλαιπωρήσει την ασθενή. Θα χρειαστούν περίπου 6 μήνες ώστε να ξέρουμε ακριβώς την τελική μορφή και βαρύτητα ενός λεμφοιδήματος.

Λεμφαδένας φρουρός (Sentinel node)

Η αναζήτηση και βιοψία του λεμφαδένα φρουρού της μασχάλης, είναι πλέον απολύτως απαραίτητη στη σωστή χειρουργική αντιμετώπιση του καρκίνου του μαστού. Με τη βοήθεια της λεμφαγγειογραφίας και ενός ειδικού ανιχνευτή (navigator), ανιχνεύεται ο πρώτος λεμφαδένες που απάγει τη λέμφο και επομένως θα μπορούσε να έχει μεταστάσεις. Οπότε αν αυτός ο λεμφαδένας δεν έχει μεταστάσεις, δεν χρειάζεται να γίνει λεμφαδενικός καθαρισμός της μασχάλης, πράγμα πολύ πολύ σημαντικό για την αποφυγή λεμφοιδήματος στο σύστοιχο χέρι.

To Navigator

Συμπληρωματική μετεγχειρητική θεραπεία μετά το χειρουργείο

Στη συνέχεια η μετεγχειρητική θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει Ακτινοθεραπεία, Χημειοθεραπεία, Ορμονοθεραπεία. Τα στοιχεία που λαμβάνονται υπόψη στην επιλογή της μετεγχειρητικής θεραπείας είναι: το μέγεθος και η διαφοροποίηση του όγκου, η ύπαρξη ορμονικών υποδοχέων, το αποτέλεσμα της εξέτασης του Ηer2/neu , η τιμή του Ki-67 (πρόκειται για μια τιμή που δείχνει την ένταση μιτώσεων του όγκου- όσο πιο μεγάλη είναι αυτή η τιμή, τόσο πιο πολύ πολλαπλασιάζεται ο όγκος) και η γενική κατάσταση της υγείας.

• Χημειοθεραπεία: καταστρέφει τα κύτταρα που έχουν μεταναστεύσει από τον αρχικό όγκο. Χορηγείται ενδοφλεβίως, με συνδυασμό 2-3 φαρμάκων, σε κύκλους θεραπειών χωρίς να απαιτείται εισαγωγή στο νοσοκομείο. Επειδή τα φάρμακα είναι χημικά έχουν δυσάρεστες παρενέργειες για τον οργανισμό κυρίως στο αίμα (πτώση αιματοκρίτη και λευκών), στο γαστρεντερικό σωλήνα (εμετοί), στα μαλλιά (πτώση), στα νύχια (μαύρισμα, ονυχόλυση), και στο νευρικό σύστημα (νευροπάθεια) οι οποίες όμως σήμερα κάπως περιορίζονται με τη χορήγηση βοηθητικών φαρμακευτικών σκευασμάτων.

• Ακτινοθεραπεία: μπορεί να χορηγηθεί προεγχειρητικά με σκοπό την ελάττωση του μεγέθους του όγκου ή ως συμπλήρωμα των “συντηρητικών” χειρουργικών επεμβάσεων όπως η μερική μαστεκτομή ή σε ορισμένες περιπτώσεις ριζικής μαστεκτομής.

• Ορμονοθεραπεία: Εάν στον όγκο υπάρχουν ορμονικοί υποδοχείς μπορεί να χρησιμοποιηθεί Ορμονοθεραπεία μόνη ή σε συνδυασμό με Χημειοθεραπεία και /ή Ακτινοθεραπεία. Συνήθως χορηγείται Ταmoxifen.